|
|
|
Shortcuts |
|
 |
 |
|
 |
Ostomachion
|
|
|
| |
|
Αρχιμήδους <Ὀ>στομάχιον (source:
Greek palimpsest, from the Cloister of Saint Sabba [= Mar Saba],
Jerusalem, then at Metochion of the Holy Sepulchre, Constantinopole,
1899 - The text is in Heiberg's edition of Archimedes, Opera,
2nd ed., Teubner, Leipzig, 1913, vol. II, pp. 415-424):
(1)
Τοῦ λεγομένου <Ὀ>στομαχίου ποικίλαν ἔχοντος τᾶς ἐξ ὧν συνέστακε σχημάτων μεταθέσεως θεωρίαν ἀναγκαῖον ἡγησάμην πραττον του <...............> ρῶν ἐκθέσθαι, εἴς τε ἃ διαιρεῖται, ἕκαστόν τε αὐτῶν τίνι ἐστὶν ὁμοιούμενον, ἔτι δὲ καί, ποῖαι γωνίαι σύνδυο λαμβανόμεναι <.
. .> καὶ <. . .> θάς, εἴηται πρὸς τὸ τὰς ἐναρμόσεις τῶν ἐξ αὐτῶν γεννωμένων σχαμάτων γιγνώσκεσθαι, εἴτε ἐπ' εὐθείας εἰσὶν αἱ γεννώμεναι ἐν τοῖς σχάμασι πλευραί, εἴτε καὶ μικρῶς λείπουσαι τᾶι θεωρίαι λανθάνουσιν· τὰ γὰρ τοιαῦτα φιλότεχνα· καὶ ἐὰν ἐλάχιστον μὲν λείπηται, τᾶι δὲ θεωρία λανθάνη, οὐ καρὰ τοῦτ' ἐστιν ἔκβλητα, ἃ συνίσταται.
(2)
Ἔστι μὲν οὖν ἐξ αὐτῶν οὐκ ὀλίγων σχημάτων ....... ο .. διὰ τὸ ..... ν .. τον εἶναι εἰς ἕτερον τόπον τοῦ ἴσου καὶ ἰσογωνίου σχάματος μετατιθεμε ... καὶ ἑτέ ..... λαμβάνοντας. <ἐνίο>τε δὲ καὶ δύο σχημάτων συνάμφω ἑνὶ σχήματι ἴσων ὄντων καὶ ὁμοίων τῶι ἑνὶ σχήματι ἢ καὶ δύο σχημάτων συνάμφω ἴσον τε καὶ ὁμοίων ὄντων δυσὶ σχήμασι συνάμφω πλείονα σχήματα συνίσταται ἐκ τῆς μεταθέσεως. προγράφομεν οὖν τι θεώρημα εἰς αὐτὸ συντεῖνον.
(3)
Ἔστο γὰρ παραλληλόγραμμον ὀρθογώνιον τὸ ΖΓ, καὶ δε.ι.....ω ἡ ΕΖ τῶι Κ, καὶ .. διήχθωσαν ἀπὸ τῶν Γ, Β αἱ ΓΚ, ΒΕ .ει..ων ... τῶν ... Γ ........ ἐκ<βεβλή>σθωσαν αἱ ΓΚ, ΒΖ καὶ συμπιπτέ<τωσαν κατὰ τὸ Δ .......> ἡ ΓΗ. ἐπεὶ ἴση ἐστὶν ἡ ΕΚ τῆι ΚΖ, <ἴση> καὶ ἡ ΓΕ, τουτέστιν ἡ ΒΖ, τῆι ΖΔ· ὥ<στε> μείζων ἡ ΓΖ τῆς ΖΔ· καὶ γωνία <ἄρα> ἡ ὑπὸ τῶν ΖΔΓ τῆς ὑπὸ τῶν ΖΓΔ μείζων. ἴσαι δέ εἰσιν αἱ ὑπὸ ΗΒΔ, ΖΓΒ· ἡμίσεια γὰρ ὀρθῆς ἑκατέρα· μείζων ἄρα καὶ ἡ ὑπὸ τῶν ΓΗΒ, ἐπεὶ ἡ ὑπὸ ΓΗΒ ἴση δυσὶ ταῖς ἐντὸς καὶ ἀπεναντίον ταῖς ὑπὸ ΗΒΔ, ΗΔΒ, τῆς ὑπὸ τῶν ΗΓΒ· ὥστε μείζων ἐστὶν ἡ ΓΒ τῆς ΒΗ. ἐὰν ἄρα δίχα τμηθῆι ἡ ΓΗ κατὰ Χ, ἔσται ἀμβλεῖα μὲν ἡ ῦπὸ ΓΧΒ· ἐπεὶ γὰρ ἴση ἡ ΓΧ τῆι ΧΗ, καὶ κοινὴ ἡ ΧΒ, δύο δυσὶν ἴσαι· καὶ βάσις ἡ ΓΒ τῆς ΒΗ μείζων· καὶ ἡ γωνία ἄρα τῆς γωνίας μείζων. ἀμβλεῖα μὲν ἄρα ἡ ὑπὸ ΓΧΒ, ὀξεῖα δὲ ἡ ἐφεξῆς. ἡμίσεια δὲ ὀρθῆς ἡ ὑπὸ ΓΒΗ· τοῦτο γάρ ἐστιν ὑποκείμενον τοῦ παραλληλογράμμου· ὀξεῖα δὲ ἡ ὑπὸ ΒΧΗ. καὶ . τι δὴ ἴση ἡ λοιπαὶ ΓΒΗ καὶ συνίσταται καὶ διαιρεῖται τοῦτο επ. ον τον ....
(4)
........ βάσιος . τι ....
...... αστ.α. ἄρα ο... ΑΒ ...
.αν..ο... τῆν ΓΑ .....νῶν ...... έχον .... τὸ ἐπίλοιπ....
.................... .. δύνασθαι ἀρ.....ξειν εκ.... τῶν τομῶν ... τῶν τάξιν ἐχοντ.
(5)
τετμήσθω ἡ ΓΑ δίχα κατὰ τὸ Ε, καὶ διὰ τοῦ Ε τῆι ΒΓ παράλληλος ἤχθω ἡ ΕΖ· ἔστιν οὖν τετράγωνα τὰ ΓΖ, ΖΑ. ἤχθωσαν διάμετροι αἱ ΓΔ, ΒΕ, ΕΔ, καὶ τετμήσθωσαν δίχα αἱ ΓΗ, ΕΔ κατὰ τὰ Θ, Χ, καὶ ἐπεζεύχθωσαν αἱ ΒΘ, ΧΖ, καὶ διὰ τῶν ., Κ τῆι ΒΔ παράλληλοι ἤχθωσαν αἱ Κ.,
.Ξ. διὰ τὸ προκείμενον ἄρα θεώρημα τοῦ ΒΓΘ τριγώνου ἡ πρὸς τῶι Θ γωνία ἀμπλεῖα, ἡ δὲ λοιπὴ ὀξεῖα.
.... νερὸν φανερὸν δὲ ...ει....
-
- (This
text is rather incomplete and describes the relationships
between various angles of the pieces. Research published
by Dr. Reviel Netz of Stanford University in 2003 argued
that Archimedes was attempting to determine how many ways
the pieces of paper could be assembled into the shape of
a square and thus represents an example of an early problem
in combinatorics)
|
|
|
-
D.
M. Ausonii 'Cento nuptialis' (bibliographical
source: edited & translated by H. G. Evelyn White. Loeb Classical
Library. Vol. I, Book XVII: Cento Nuptialis):
[...] Accipe
igitur opusculum de inconexis continuum, de diversis unum, de
seriis ludicrum, de alieno nostrum, ne in sacris et fabulis aut
Thyonianum mireris aut Virbium, illum de Dionyso, hunc de Hippolyto
reformatum. Et si pateris, ut doceam docendus ipse, cento quid
sit absolvam. Variis de locis sensibusque quaedam carminis structura
solidatur, in unum versum ut coeant aut caesi duo aut unus et
sequens cum medio, nam duos iunctim locare ineptum est et tres
una serie merae nugae. Diffinduntur autem per caesuras omnes,
quas recipit versus heroicus, convenire ut possit aut penthemimeris
cum reliquo anapaestico aut trochaice cum posteriore segmento
aut septem semipedes cum anapaestico chorico aut <ponatur> post
dactylum atque semipedem quidquid restat hexametro, simile ut
dicas ludicro, quod Graeci «ostomachion» vocavere.
Ossicula ea sunt: ad summam quattuordecim figuras geometricas
habent. Sunt enim aequaliter triquetra vel extentis lineis vel <eiusdem> frontis, <vel
aequicruria vel aequilatera, vel rectis> angulis vel obliquis: isoskele
ipsi vel isopleura vocant, orthogonia quoque et scalena. Harum
verticularum variis coagmentis simulantur species mille formarum:
helephantus belua aut aper bestia, anser volans et mirmillo in
armis, subsidens venator et latrans canis, quin et turris et
cantharus et alia huiusmodi innumerabilium figurarum, quae alius
alio scientius variegant. Sed peritorum concinnatio miraculum
est, imperitorum iunctura ridiculum. [...]
(Ausonius compares here the Ostomachion to a form of poetry
in which various meters are jumbled together)
Caesii
Bassi sive Atilii Fortunatiani fragmentum 'De Metris' (bibliographical
source: H. Keil, Grammatici Latini, Volume VI, Hildesheim, 1961):
[...] ut
quodcumque metrum novum aliquis se invenisse iudicarit, ad haec
quae enumeravi utique referatur, cum omnia metra varientur aut
adiectione aut detractione aut concinnatione aut permutatione
[...] habet autem metrorum contemplatio, si exercitatio accessit,
in cognoscendo voluptatem, cum et quaecumque dicuntur metra celeriter
intellegamus unde sint et qua ratione composita, et multa ipsi
nova excogitare possimus. nam si loculus ille | Archimedius, <qui> quattuordecim
eboreas lamellas, quarum varii anguli sunt, in quadratam formam
inclusas habet, componentibus nobis aliter atque aliter modo
galeam, modo sicam, alias columnam, alias navem figurat et innumerabiles
efficit species, solebatque nobis pueris hic loculus ad confirmandam
memoriam prodesse plurimum, quanto maiorem potest nobis adferre
voluptatem quantoque pleniorem utilitatem carmina inter manus
habentibus metrorum varia tractatio, cum subinde apud poetas
ea quae fallunt imperitos metra inserta numeris et intermixta
carminibus || hac arte deprehendemus? de quibus in his libris
explicabimus, quos de melicis poetis et de tragicis choris scripturi
videmur, quibus necesse erit etiam graeca interponere exempla,
quod ne faceremus in hoc libro elaboravimus. nam si volumus de
omni ratione carminum dicere, necesse est ad eorum copias manum
porrigamus, qui cum essent non tantum poetae perfectissimi sed
etiam musici, sine magno labore praeparatis utebantur facultatibus.
[...]
(Bassus reports that the combinatorial puzzle game was played
by children as it was supporting their memory)
Marii
Victorini 'Ars grammatica' (bibliographical source: p. 100 in
the edition of Keil. Given in Archimedes Opera II, 2nd ed., 1913,
p. 417):
[...]
ut ille Loculus Archimedius e quattuordecim crustis eburneis,
nunc quadratis, nunc triangulis, nunc ex utraque specie varie
figuratis, et velut quibusdam membris artis struendae causa compositus
proditur. Nam
ut in illo praefinito ac determinato crustarum numero multiplici
earundem varietatum specie nunc navis, nunc gladius, nunc arbuscula
et siqua alia figurantur, ita metrorum certo ex origine numero
intra decem prototypa comprehenso multiplex admodum varietatis
copia propagatur. [...]
-
-
- Lucretius
'De rerum natura' (II. 772-787 - Rose, 1956):
[...] quod
si caeruleis constarent aequora ponti
seminibus, nullo possent albescere pacto ;
nam quocumque modo perturbes caerula quae sint,
[775]
numquam in marmoreum possunt migrare colorem.
sin alio atque alio sunt semina tincta colore,
quae maris efficiunt unum purumque nitorem,
ut saepe ex aliis formis variisque figuris
efficitur quiddam quadratum unaque figura,
[780]
conveniebat, ut in quadrato cernimus esse
dissimiles formas, ita cernere in aequore ponti
aut alio in quovis uno puroque nitore
dissimiles longe inter se variosque colores.
praeterea nihil officiunt obstantque figurae
[785]
dissimiles, quo quadratum minus omne sit extra ;
at varii rerum inpediunt prohibentque colores,
quominus esse uno possit res tota nitore.
(Lucretius argues that apparently uniform visible colors
are composed of diverse atoms/elements, as the pieces of a geometric
puzzle fit together to form a square)
-
-
-
- M.
Felix Ennodius 'De stomachio eburneo' (carm. II
133 Hartel = 340 Vogel):
[...] sollicitata
levi marcescunt corda virorum
tormento:
fas
est
ludere
virginibus.
frangunt
Marmaricis
elefans
quod
misit
ab
arvis
per
micas
sparsum
mox
solidatur
opus.
[5]
de
poena
tenerae
discunt
cum
fraude
iocari
:
nam
ridere
necis
munere
femineum
est.
angusta
norunt
res
mille
includere
capsa
:
omne
ebur
haec,
mulier,
pectoris
arca
tui
est.
(The
first two verses may testify to the annoyance to which the Ostomachion
puzzle could give rise, while the next two apparently refer in
a rather elaborate way to the composition of figures from bits
of ivory. It is also possible that with this epigram Ennodius
wanted to poetically compare the heart of women with the Ostomachion
and to assimilate the many deceptions concealed by nature in
the feminine soul to the endless figurative variations of the
puzzle.)
|
|
Our
main goal is to make available public domain and "open
source" materials that are essential for the study of
ancient recreational mathematics and to seek the cooperation
of others in obtaining information or scans of ancient and
pertinent scientific works. We welcome any and all suggestions
for the improvement of this page/site. If you have any constructive
suggestions, would like to donate time or scans of original
texts to this project, notice errors that we missed or that
we introduced, please contact
us.
|
|